مقاله بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات

مقاله بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات در 18 صفحه ورد قابل ویرایش

مقاله بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات

مقدمه

مشاهده یكی از روشهای موثر و كارآمد درتحقیقات اجتماعی است. این روش از مهمترین روشهای كسب اطلاعات محسوب می شود. مشاهده این امكان را به محقق می دهد كه محقق مستقیماً پدیده مورد مطالعه را ببیند و واقعیت را به صورت مستقیم یا بی واسطه درك كند. روش مشاهده نه تنها به طور مستقل می تواند یك منبع قوی و شیوه ای مناسب برای گرد آوری اطلاعات درتحقیقات اجتماعی باشد، بلكه گاهی نیز به عنوان یك روش تكمیلی در كنار سایر روشهای گردآوری اطلاعات نیز مورد استفاده می گیرد.

روش مشاهده از عمده ترین و مهم ترین شیوه های تحقیق درعلوم اجتماعی است، اما كمتر از سایر شیوه های دیگر گردآوری اطلاعات مورد استفاده قرارگرفته است. هیچ شیوه ای به اندازه مشاهده مستقیم درمیدان تحقیقی نمی تواند محقق را در رابطه نزدیك با پدیده های مورد مطالعه قرار دهد.

دراكثر رشته های علوم انسانی از جمله جغرافیا، جامعه شناسی، اقتصاد، تاریخ، باستان شناسی، روان شناسی و مردم شناسی نیز از روش مشاهده استفاده می‌شود.

اهمیت نقش مشاهده تنها درگرد آوری اطلاعات به صورت یك روش مستقل  یا تكمیلی پایان نمی پذیرد، بلكه دربعضی از تحقیقات محقق ناگزیر است برای بررسی نتایج تحقیقاتی كه مبتنی بر سایر روشهای گردآوری اطلاعات باشد نیز از روش مشاهده استفاده كند؛ به عبارت دیگر برای اطمینان از صحت نتایج تحقیق یا داده های گردآوری شده از طریق سایر روشها، محقق باید به میدان آمده و پدیده مورد مطالعه را از نزدیك مشاهده نماید تا برای داده های گرد آوری شده تاییدیه بگیرد.

(حافظ نیا، 1381: 8-206)

مشاهده :

مشاهده از رایج ترین و مهم ترین شیوه ها و ابزار تحقیق به شمار می رود كه در اكثر علوم كاربرد دارد  به تعبیر وب، تمامی تحقیقات اجتماعی با مشاهده آغاز می‌شوند و با آن نیز پایان می پذیرد، به بیان دیگر، مشاهده جزیی اجتناب ناپذیر از هر مطالعه درباب هر پدیده اجتماعی می باشد (ساروخانی، 1381: 174). مشاهده مستلزم توجه منظم و سیستماتیك و ثبت رویدادها، رفتارها و موضوعاتی است كه در محیط اجتماعی، مكان یا محل مورد تحقیق وجود دارد (مارشال و اسمن، 1995، به نقل از ازكیا).

تعاریف متعددی از مشاهده شده است از جمله اینكه: «مشاهده روزمره و مشاهده علمی، دریافت و درك هدفمند محیط از طریق اندامهای حسی (نه تنهاچشم) و ثبت این دریافت ها در واحدهای اطلاعاتی است. (اتسلندر، 1926، به نقل از ازكیا)

رنه كیونیك درتعریف مشاهده می نویسد كه رابطه ما با جهان به وسیله حواس پنجگانه به وجود می آید و ما با كمك آن حواس، به تجربیات خود می اندوزیم. بدین معنا، مشاهده نوعی كسب تجربه از جهان است كه ازطریق ساده، تا طرق علمی به وسیله جلا دادن و تیز كردن حساب شده ادراك و حواس انجام گیرد. (كیونیك، 1976: 1، به نقل از رفیع پور).

3-مشاهده ناپیوسته:

مطالعات طولی نظیر پانل یا روند پژوهی در این نوع مشاهده جای می گیرند. بدین صورت كه محقق نسلی را در یك زمان (t) مطالعه می كند، سپس در فاصله زمانی معینی تكرار می شود (ازكیا، 1382: 415)

4-مشاهده مستقیم :

در این نوع مشاهده محقق به طور مستقیم و بدون هیچ گونه مشاركت جامعه مورد مطالعه را مطالعه می كند و به مشاهده منظم و سیستماتیك پدیده ها و ثبت رویدادها، رفتارها و موضوعات جاری در میدان می پردازد.

(چیتامبار، 1379، به نقل از ازكیا)

5-مشاهده غیر مستقیم:

دربسیاری از موارد امكان مطالعه مستقیم وجود ندارد كه از جمله این موارد به مطالعه پدیده های تاریخی یا مطالعه گذشته افراد می توان اشاره كرد كه دراین شرایط باید از شاخصهایی استفاده نمود، یا از اسناد تاریخی برجای مانده سود جست، كه دراین صورت مفاهیم غیرمستقیم خواهد بود و بدان مطالعه اسنادی اطلاق می شود. (ساروخانی، 1381: 186)

در مشاهده غیر مستقیم محقق اطلاعات مورد نیاز خود را از اشخاص مورد مشاهده كسب می كند. لذا عینیت موضوع كمتر است و محقق اطلاعات منتقل شده را ثبت می‌نماید و به مصاحبه كننده و یا پرسشگری كه برای مطالعه اعزام شده، همواره تاكید می شود كه در انتقال آنچه كه از شخص مورد مطالعه دریافت می كند و تصرفی نكند.

دراین شیوه بررسی بین محقق و پدیده یا موضوع مورد بررسی دو واسطه وجود دارد یكی همان شخص مورد بررسی است كه امكان دخل و تصرفش در واقعیت وجود دارد ودیگری پرسشگر و یا مصاحبه گر مشاهده كننده غیر مستقیم، نیز واسطه دیگری به حساب می آید  كه احتمال تصرفشان در سوال و پاسخ وجود دارد. (مثال مشاهده غیرمستقیم این كه): اگر شركت كنندگان در نماز جمعه شهری مورد مشاهده محقق باشد او در موقعیتی مناسب قرار گرفته و اطلاعات مربوط به تعداد افراد شركت كننده، سن وجنس آنها، وضعیت ظاهر افراد، زمان حضور در مراسم و … را گردآوری می كند. (طالب، 1380: 41-139)

6-مشاهده جزیی:

در این شیوه روابط اجزاء و عناصر تشكیل دهنده یك مجموعه، مورد مطالعه و مشاهده قرار می گیرد. به عنوان مثال درتحقیقی پیرامون نظام پارلمانی و اثرات آن برحیات سیاسی یك جامعه لازم است به مشاهده رفتار و یا عمل تعدادی از نمایندگان كه با توجه به معیارهای چند جهت مطالعه برگزیده شده اند، پرداخت، یا به دقت نحوه عمل مجلس را به هنگام رد یا تصویب لایحه یا طرح خاص مشاهده و ثبت نمود.

7-مشاهده میدانی:

این مشاهده به صورت طبیعی و دربطن جامعه صورت می گیرد و در مقابل مشاده آزمایشگاهی قرار می گیرد. مشاهده در میدان می تواند به دو صورت كنترل شده یا فعال یا پذیرا و منفعل صورت گیرد (ساروخانی، 1381: 186)

8-مشاهده كانونی:

زمانی كه مشاهده برروی بعدی خاص تكیه شود و به آن مشاهده كانونی می گوییم. مشاهده كانونی در برابر مشاهده آزاد یا اكتشافی كه در آغاز صورت می گیرد، مطرح می باشد به عنوان مثال: درتحقیقی در باره رفتار جنایی نوجوان، هدف شناخت دزدی و مخصوصاً نحوه خرج درآمد حاصله است. در این جا توجه خاص پژوهشگر به چگونگی صرف درآمد حاصل از آن معطوف می شود كه به این مشاهده، مشاهده كانونی می گویند.

9-مشاهده كلی یا آزاد :

هدف این مشاهده آشنایی با رفتار مردمی است كه باید مورد مطالعه قرار گیرند. دراین حال مشاهده ساخت نا یافته و غیر منظم كه كلیت جامعه به صورت آزاد مورد مشاهده قرار می گیرد مطرح است. (ازكیا، 1382: 16-415)

برچسب ها : مقاله بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات , تحقیق بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات , پروژه بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات , مقاله بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات , دانلود تحقیق بررسی تكنیك مشاهده و مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعات , پروژه , پژهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق