اسلام و حقوق بین الملل

یکی از قوانین حاکم بر هستی که خود بیانگر آفریدگار یگانه و یکتایی جهان است این است که همه جانداران طبیعت برای ادامه حیات و تکامل خویش دارای نوعی نزاع و درگیری با جنگ هستند مهمترنی سخن تاریخ انسان ، بیان درگیری ها و مبارزات این دو عقیده و پیروان آنها بوده است و هست

اسلام و حقوق بین الملل

یکی از قوانین حاکم بر هستی که خود بیانگر آفریدگار یگانه و یکتایی جهان است این است که همه جانداران طبیعت برای ادامه حیات و تکامل خویش دارای نوعی نزاع و درگیری با جنگ هستند . مهمترنی سخن تاریخ انسان ، بیان درگیری ها و مبارزات این دو عقیده و پیروان آنها بوده است و هست .

انبیاء الهی بر خلاف سلاطین و شاهنشاهان که هدفشان از جنگ و درگیری رسیدن به امیال پست و پوچ حیوانی بود . انبیاء الهی که معلمان انسان سازی تاریخند ، هدف مقدسشان ازجن و نبردهای گسترده ، تنها نجات مردم و برقراری قسط و قانون خدا بوده است . امت سلحشور و مجاهد ما باید با آموختن رهنمودهای کتاب خدا (قرآن ) که درباره مسائل گوناگون مربوط به جها و فرمان داده است و نیز فراگیری چگونگی جهاد در زندگانی پرافتخار پیامبران الهی و امامان توحید ، خود را برای جهاد در راه خدا و برای برپائی قانون خدا درهمۀ زمین بسیج و مهیا سازد . 

«فهرست مطالب »

مقدمه

 قواعد حقوق بین الملل اسلامی

اسلام و حقوق بین الملل در زمان جنگ

جنگ در اسلام

اهداف جنگ دراسلام

انواع جنگ در اسلام

قانون – جنگ و جهاد

جهاد در اسلام

نتیجه گیری

منابع

برچسب ها : اسلام و حقوق بین الملل , اسلام , حقوق بین الملل , حقوق اسلامی , جنگ , جهاد , مقاله , پژوهش , تحقیق , پروژه , دانلود مقاله , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه , مقاله اسلام و حقوق بین الملل , پژوهش اسلام و حقوق بین الملل , تحقیق اسلام و حقوق بین الملل , پروژه اسلام و حقوق بین الملل

مطالعه تطبیقی تدلیس در حقوق فرانسه, انگلیس اسلام و ایران

تدلیس در حقوق فرانسه جزئی از نظریه وسیع عیب رضا است حال آنكه چنین نظریه ای با همین مفهوم یا وسعت و شمول در هیچیك از سه نظام حقوقی دیگر نیست

تدلیس در لغت از ریشه دلس كه مانند دلسه بمعنای تاریكی است یا دلس كه بمعنای فریب و نیرنگ است میآید و در حقوق اسلامی معمولاً پوشاندن و پنهان ساختن عیب را یرساند. تدلیس در زبان یونانی DOLOS خوانده میشود و از اینرو برخی عقیده دارند (رجوع شود به كتاب a History of Islamic Law , نوشته N.J. Coulson, چاپ ادینبورگ, سال 1964, صفحه 28 _ باین كتاب از این پس با توجه به اشتراك تحت عنوان كولس: تاریخ حقوق اسلامی عطف خواهد شد) كه كلمه تدلیس با توجه به اشتراك سه حرف بی صدا در هر دو زبان (د _ ل _ س/d_ 1_ s ) از یونانی بعربی ره یافته است. پروفسور شاخت در كتاب An Introduction to Islamic Law (چاپ آكسفورد سال 1964 , صفحه 9) می نویسد فعل عربی دلس … از كلمه لاتین Dolus آمده است : این كلمه گرچه در دوران اسلام از طریق مراودات تجاری وارد زبان عربی شد ولی در مراحل اولیه حقوقی اسلامی بعنوان اصطلاح حقوقی بكار نمی رفت . تدلیس در حقوق فرانسه Le dol خوانده میشود كه ماخوذ از ریشه لاتین است و در حقوق انگلیس گفته می شود كه در عین حال معنایی وسیعتر از تدلیس در حیطه قرار داد دارد . در حقوق فرانسه بكار برده می رود اما بمعنای تدلیسی است كه پس از انعقاد عقد صورت بندد . جنبه جزایی تدلیس در حقوق فرانسه تحت مفهوم Escriquerieدر می آید كه باصطلاح جزایی حقوق ایران كلاهبرداری معنی می دهد در فقه اسلامی اصطلاحات خدعه و خدیعه بكار می رود كه گاه بمفهوم تدلیس نزدیك می شود حدود دقیق این اصطلاحات بتدریج در ضمن مقاله توضیح داده خواهد شد .

فهرست مطالب

بررسی تطبیقی نظامهای حقوقی فرانسه و انگلیس و اسلام و ایران

روش نظامهای حقوقی نسبت به تدلیس

تقسیم بحث

تعریف تدلیس

عنصر مادی تدلیس

گفتار (تدلیس قولی)

حفظ سكوت

عنصر روانی تدلیس

قصد مدلس

تفاوت تدلیس ممنوع و ترغیب مجاز (نقش عرف)

تدلیس ثالث

تاثیر تدلیس و مدلس

اثر حقوقی تدلیس : ضمانت اجرا _ نتیجه

منابع

برچسب ها : مطالعه تطبیقی تدلیس در حقوق فرانسه , انگلیس اسلام و ایران , مطالعه تطبیقی , تدلیس , حقوق , فرانسه , انگلیس , اسلام , ایران

بررسى فقهى شهادت زن در اسلام

با توجه به شبهات طرح شده در موضوع شهادت زنان، در این نوشتار در پى آن هستیم كه با دو هدف به بررسى ادله شهادت زنان در كتاب و سنت و اقوال فقها بپردازیم

بررسى فقهى شهادت زن در اسلام

مقدمه

(... وَ مَا رَبُّكَ بِظَـلَّـم لِّلْعَبِیدِ );[1] خداوند هیچ گاه بر بندگانش ظلم نكرده و نمى كند.
هر مكتب و ایدئولوژى براى فراخوانى جامعه به سوى خویش باید نیازهاى فطرى انسان ها و مشكلات جوامع را در نظر گرفته، بر طبق آن، مبانى خویش را بنیان و به جامعه ارائه نماید:
(فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِى فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا...).[2]
چرا كه بدون توجه به نیازهاى بشر در زندگى هیچ مكتبى موفق به جذب مردم به سوى خویش نمى شود. یكى از راه هاى پذیرش جامعه سهولت در دین است كه به همان فطرى بودن و برآوردن نیاز بشر بر مى گردد: بعثنى بالحنیفیّة السهلة السمحة.[3]
بر همین اساس، خداوند حكیم ـ كه آفریدگار انسان خاكى است و آگاه تر از همه به نیازهاى بشر ـ به پیامبران خود دستور داده است كه به گونه اى در دعوت خود برنامه ریزى كنند كه گسترش عدالت و رفع ظلم و تبعیض در جامعه را به دنبال داشته باشد. با توجه به همین ملاك، خداوند حكیم در قرآن به پیامبر خویش یادآورى مى نماید كه پروردگارت هیچ گاه به بندگانش ظلم نمى نماید و ارزش هر انسانى را بسته به نوع اعمالش مى داند و هیچ انسانى را بر انسان دیگر ترجیح نداده است. او معیار تقرب به خود را پرهیزگارى و اعمال صالح دانسته، نه قومیت و جنسیت، كه آن هم باز به نفع انسان هاست; چرا كه تقوا مانع از تعدى و ظلم است.
بر همین اساس، تمامى احكام نیز باید بر مبناى عدالت استوار باشد و این اصل استثنا بردار نیست. بنابر این، تمامى پیروان مكاتب عدالت محور مى توانند هر حكمى را كه مخالف عدالت و موافق ظلم و تبعیض دیدند، مورد خدشه و شبهه قرار دهند; چرا كه میزان در هر حكمى از طرف شارع عدالت قرار داده شده است.
واضح است كه شارع حكیم هیچ گاه حكمى ظالمانه صادر نخواهد كرد و در مواردى كه در كتاب و سنت در حكمى شائبه عدم عدالت وجود دارد، باید به مبانى آن و طریق استنباط آن رجوع كرد.
حال با توجه به این اصل و ملاك مهم در جعل احكام شرعى، یكى از احكامى كه امروزه در آن شبهه تبعیض و عدم عدالت و برابرى مطرح شده، مسأله عدم تساوى شهادت زنان با مردان است. این عدم تساوى هم در مباحث مربوط به دعاوى مطرح است و هم در اثبات برخى از احكام شرعى، مانند رؤیت هلال ماه. در برخى دعاوى مثل حدود عِرضى و یا برخى از احكام شرعى مانند ثبوت طلاق به طور كلى شهادت زنان نفى گردیده است كه موجب بروز شبهه عدم عدالت در این حكم شده است.
با توجه به شبهات طرح شده در موضوع شهادت زنان، در این نوشتار در پى آن هستیم كه با دو هدف به بررسى ادله شهادت زنان در كتاب و سنت و اقوال فقها بپردازیم: اول آن كه ببینیم آیا اصلا چنین حكمى از طرف شارع صادر شده یا خیر; بدین معنا كه شارع حكیمى كه تبعیض و ظلم را در احكام خویش نفى كرده است، آیا در این مورد یك حكم كلى بر موضوعات فقهى و دعاوى كه نیاز به شهادت شهود دارد، نموده است و ارزش شهادت دو زن را برابر شهادت یك مرد دانسته است؟ یا این كه اصلا چنین حكم كلى وضع نكرده است كه این صورت دیگر شبهه تبعیض وجود ندارد و نمى توان حكم اسلام در شهادت زنان را مورد مناقشه و مخالفت عدالت برشمرد.
دوم آن كه اگر در مواردى به وسیله ادله متقن و نصوص صریح ثابت گردید كه ارزش شهادت دو زن برابر شهادت یك مرد است و یا این كه اصلا شهادت زنان مورد پذیرش نیست، جهت توجیح این حكم چه باید كرد. براى دستیابى به این دو هدف، این نوشتار در دو بخش تنظیم گردیده است كه در بخش اول آن به مباحثى همچون ارزش شهادت زن و اصل عملى در شهادت و دلایل عمومى عدم تساوى شهادت زن و مرد، پرداخته شده است.
بخش دوم ـ كه محور اصلى این نوشتار است ـ شامل بررسى و كنكاشى در ادله موضوعاتى همچون شهادت زنان در امور مالى، رؤیت هلال، طلاق، رضاع، نكاح... و حدود (عرضى و غیر عرضى) است.
لازم به ذكر است محور این مباحث، دروس خارج فقه حضرت آیة الله العظمى صانعى (دام ظله) است كه در سال هاى 80 ـ79 در مدرسه مباركه فیضیه القا فرموده اند. از آنجا كه این جانب نیز در آن سال ها در محضر ایشان تلمذ مى كردم، با توجه به نظریات جدیدى كه ایشان در رابطه با شرایط شاهد و بخصوص شرط مرد بودن شاهد مطرح نمودند، با توصیه دوستان در مؤسسه فقه الثقلین تصمیم به تحقیق و ویرایش و تنظیم این دروس گرفتم. ناگفته نماند كه بازنویسى مباحث فقهى كه با اصطلاحات و دقت هاى پیچیده كه فهم آن مستلزم فراگیرى مقدمات و ممارست در حضور نزد اساتید معظم حوزه هاى علمیه ـ صانها الله عن الحدثان ـ همراه است، در قالبى كه قابل استفاده براى غیر طلاب حوزه هاى علمیه همچون دانشگاهیان و فرهیختگان گردد، كار دشوارى است ولكن در این اوراق، در حد توان سعى گردید آنچه كه در ارتباط با اصل شهادت زنان و شبهات و پاسخ به آنها در دروس خارج فقه مطرح گردیده بود، در حد این نوشتار و رسیدن به هدف آن آورده شود.
در پایان، لازم است كه از والد معظم در ارتباط با راهنمایى هاى ایشان در چگونگى طرح مباحث و یادآورى نكات ریز فقهى تشكر و قدردانى نمایم.
و ما توفیق إلاّ بالله. علیه توكلت و الیه أنیب حسبنا الله و نعم الوكیل، نعم المولى و نعم النصیر


حوزه علمیه قم ـ فخرالدین صانعى
تابستان 1384
بیست هفتم رجب المرجب 1426

بخش اول: بررسى ارزش شهادت زنان، اصل عملى و دلایل عمومى عدم تساوى شهادت زنان با مردان

فصل اول: ارزش شهادت زن

مبحث اول: تقسیم ها و ملاك ها

فقها در مورد ارزش شهادت زن دیدگاه واحدى نداشته و نظریات مختلفى، ولو با اندكى اختلاف، در كتاب هاى خود ارائه كرده اند. این دیدگاه ها را مى توان به چند دسته تقسیم كرد:
اول. در یك تقسیم، ارزش شهادت زن بر حسب مورد به امور كیفرى، حدود، مسائل مالى یا آنچه كه مقصود از آن مال است، رؤیت هلال، طلاق و امورى كه شهادت زنان به تنهایى مى تواند مورد شهادت را اثبات كند، تقسیم شده است. در بیشتر كتب فقهى این تقسیم وجود دارد.[4]
دوم. تقسیم بر اساس مصادیق حق الله و حق الناس. این نوع تقسیم بندى در عبارت شیخ در المبسوط[5] و محقق صاحب شرایع[6] و پس از آن در عبارات شارحان شرایع[7] به چشم مى خورد.
سوم. تقسیم بر اساس قبول و عدم قبول. این نوع تقسیم بندى را مى توان در عبارت شیخ در النهایة[8] و سلار در المراسم[9] و عبارت المهذب[10] قاضى ابن براج دید.
چهارم. تقسیم بر اساس تعداد مورد نیاز شهود در قضایاى مختلف. این نوع تقسیم بندى را ابن حمزه در كتاب الوسیلة ذكر نموده است.[11]
این چهار گونه تقسیم در دو عنوان قابل جمع شدن هستند كه در ادامه به آن اشاره مى نماییم.

تقسیم بر اساس مصادیق حقوق

به علت آن كه مبناى بحث فقهى ما تا حدودى بر اساس تقسیم بندى صاحب شرایع صورت گرفته، ذكر تقسیم ایشان خالى از فایده نیست. ایشان مى فرماید:
حقوق بر دو قسم است: حق الله و حق الناس. در قسم اول (حق الله) برخى فقط با شهادت چهار مرد ثابت مى شوند; مثل زنا، لواط و مساحقه و تنها زنا با سه مرد و دو زن و یا دو مرد و چهار زن ثابت مى شود. البته حدّ رجم در زنا با شهادت دو مرد و چهار زن ثابت نمى شود، بلكه فقط شلاق زدن با آن اثبات مى گردد.[12]
بعضى از اقسام حق الله نیز فقط با دو شاهد مرد ثابت مى شود كه آنها عبارت اند از: حدودى مانند سرقت، شرب خمر و ارتداد.
هیچ یك از اقسام حق الله با یك شاهد مرد و دو زن و یا یك شاهد و قَسَم مدعى و یا شهادت زنان به تنهایى، ولو خیلى زیاد باشند، ثابت نمى شود.
حق الناس یا حقوق آدمى سه دسته است:
1. دسته اى كـه فقط با دو شاهد مرد ثابت مى شود كه عبارت است از: طلاق، خلع، وكالت، وصیت، نسب و رؤیت هلال. و در مورد عتق و نكاح و قصاص تردید وجود دارد و قول اظهر آن است كه این سه مورد با یك شاهد مرد و دو زن ثابت مى گردد.
2. دسته اى از حقوق كه با دو شاهد مرد و یا یك شاهد مرد و دو شاهد زن و یا یك شاهد مرد همراه با قَسم ثابت مى شود كه عبارت است از: دیون، اموال و عقود معاوضى چون بیع، صرف و سَلَم، صلح، اجاره، مساقات، رهن، وصیت و جرمى كه مستوجب دیه است.
3. دسته اى از حقوق كه با شهادت زن و مرد جداگانه یا به ضمیمه یكدیگر ثابت مى شود كه عبارت است از: ولادت، حیات جنین هنگام ولادت (استهلال) و عیوب باطنى زنان. و در قبول شهادت زنان به تنهایى، در رضاع، اختلاف است كه مختار ما جواز است.
سپس چنین مى فرماید:
در مورد دیون و اموال، شهادت دو زن با یك مرد و شهادت دو زن با قَسم پذیرفته مى شود و شهادت زنان، هر چند زیاد باشند، به تنهایى قابل قبول نیست. شهادت یك زن براى یك چهارم میراث بچه اى كه زنده متولد شده و فوت كرده، و نیز یك چهارم وصیت، پذیرفته مى شود. على الاصول هر كجا شهادت زنان بدون انضمام مردان پذیرفته مى شود، باید چهار زن باشند.[13]

تقسیم بر اساس اهمیّت حقوق

حق الله و حق الناس از كلماتى هستند كه در باب شهادت زیاد تكرار مى شوند. فقها از این كلمات به عنوان یك ملاك كلّى یاد نموده اند و بین این دو عنوان از حیث پذیرش شهادت زنان تفكیك قایل شده و فرموده اند در آنجایى كه حق الناس در میان نیست و تنها حق الله است، شهادت زنان معتبر نیست; مانند حد لواط و مساحقه. امّا در حق الناس، شهادت زنان نیز مانند شهادت مردان داراى اعتبار و ارزش است.
با توجه به مطالبى كه تاكنون آورده شد، مشخص شد كه در برخى از موارد، شهادت زنان اصلا پذیرفته نمى شود و در برخى موارد نیز شهادت دو زن به جاى یك مرد مورد قبول واقع شده است. به عبارت دیگر، ارزش شهادت زن نصف ارزش شهادت مردان است. با توجه به این نكته، ما در این نوشتار در مقام رفع این تبعیض بر اساس روش هاى فقهى متداول در حوزه هاى علمیّه هستیم; بدین معنا كه مى خواهیم ببینیم با كنكاشى دوباره در ادله این موارد و نگاهى از روى آگاهى به این تبعیض و تفاوت در ارزش شهادت زنان، مى توانیم قایل به عدم تبعیض شویم یا این كه باید توجیه دیگرى را انتخاب كنیم. گفتنى است كه هر جا دلیل بر نصف بودن شهادت زنان نسبت به مردان دلالت تام دارد، ما نیز آن را قبول داشته و تابع دلیل هستیم.

مبحث دوم: راه هاى توجیه تفاوت بین زن و مرد در شهادت و بررسى آنها

بیان مبانى ارائه شده در حدود

از تقسیمات ذكر شده دانسته شد كه شهادت زن در بسیارى از موارد حدود اصلا قابل قبول نیست. براى بیان رفع این تبعیض دو راه حل ذكر شده است:

الف . تعطیلى حدود در زمان غیبت امام معصوم(علیه السلام)

در رأس گروهى كه مخالف اقامه حدود در زمان غیبت اند، محقق[14] و علاّمه حلّى[15] قرار گرفته اند و فقیهان معاصرى چون فقیه وارسته میرزاى(محقق) قمّى[16] و فقیه نامدار شیعه مرحوم حاج سید احمد خوانسارى[17] از طرفداران این نظریه اند.

ب . جواز اجراى حدود در زمان غیبت

صاحب جواهر در رأس موافقان نظریه جواز اجراى حدود در زمان غیبت است و معتقد است كه مشهور امامیه بر آن هستند كه اشخاص واجد شرایط عدالت و اجتهاد و استنباط فروع از منابع اصلى مى توانند در زمان غیبت بر افرادى كه مرتكب جرایم حدى شده اند، حدود شرعى اجرا سازند.[18] بنابر این مبنا در باب حدود، باید عدم قبول شهادت زنان را مطلقاً و یا قبولى شهادتشان به شرط ضمیمه شدن با مردان در برخى موارد و این كه شهادت دو نفرشان به جاى یكى مورد قبول است، تبیین كنیم و اثبات كنیم كه حقى از آنها از بین نرفته است و تبعیضى از نظر حقوقى وجود ندارد; چراكه اگر این عدم تساوى به خاطر خصوصیّت زن بودن باشد، مى تواند منشأ اشكال باشد و گفته شود كه نسبت به زنان در این موارد ظلم شده و حق آنها ضایع گردیده است.

بررسى مبانى ارائه شده

الف . بررسى مبناى تعطیلى حدود

بر اساس مبناى اوّل ـ كه اقامه حدود را در زمان غیبت جایز نمى شمارد ـ بحث پذیرش و عدم پذیرش شهادت زن در این مورد نیز مطرح نخواهد شد و در صورت اشكال مى توان چنین پاسخ داد كه در زمان حضور، امام(علیه السلام) خود بهتر مى داند چگونه شهادت شاهدان را بپذیرد و پاسخ شبهات را نیز بدهد. بنابراین، مجازات هاى حدود در زمان غیبت، به هیچ وجه، اجرا نمى گردد تا نسبت به تبعیض هاى موجود در طریق اثبات آن ناگزیر به جواب دادن و یا توجیه باشیم. به شبیه این مطلب مقدس اردبیلى(قدس سره) در مواردى در كتاب قضا و جهاد توجه داده و آن را تأیید كرده است كه در اینجا به دو نمونه از آنها اشاره مى كنیم:
ایشان مى فرماید:
1. و اعلم أن اكثر مسائل هذا الكتاب (جهاد) انّما تقع مع حضور الامام(علیه السلام) امّا متعلق بنفسه أو بأصحابه فلا یحتاج الى العلم به و تحقیقه;[19] اكثر مسائل كتاب جهاد مربوط به زمان حضور امام(علیه السلام)است كه یا متعلق به خودش است یا متعلق به یارانش. بنابر این، احتیاجى به دانستن ما و علم پیدا كردن ما به احكام مربوط به آنها نیست.
ایشان ذیل بحث نصب قاضىِ فاقد صفات قضا از سوى امام(علیه السلام)
مى فرماید:
2. نعم لا شك فى جوازه مع الضرورة، على أن البحث عن هذه مستغنى عنه، لأنّه فعله(علیه السلام) و هو عالم بما یفعله، و لیس لنا التصرف فیه و البحث عنه و هو ظاهر;[20] با ضرورت، شكى در صحت این گونه نصب نیست. لكن بحث از این امر بى فایده است; چرا كه نصب قاضى از اعمال و افعال امام معصوم است و خود او آشناتر است به آنچه كه انجام مى دهد و ما حق تصرف و بحث در اعمال او نداریم. این مطلبى روشن است.

ب . بررسى مبناى اجراى حدود

اما بر اساس مبناى دوم و براى اثبات این كه در شهادت زنان در باب حدود به آنها ظلمى صورت نگرفته و اساساً حقى از آنها ضایع نشده است، توجه و دقت به دو نكته لازم و ضرورى است تا نشان داده شود كه عدم پذیرش شهادت زنان در حدود موافق با اعتبار عقلى است.
نكته اوّل. اجراى حدود و مجازات هاى آن جزء حقوق الله است و در بحث حقوق الله خود خداوند ـ كه شارع است ـ مى تواند هر راهى را براى اثبات حق خویش قرار دهد. این عمل شارع با اعتبار عقلى نیز سازگار است; چراكه شارع به منزله یك طرف حق و مدعى است. و مدعى هم مختار است هرگونه كه بخواهد حق خویش را استیفا نماید. ما با عقل قاصر خود این را درك مى كنیم كه مدعى مشرّع مى تواند هر آنچه براى استیفاى حقش نیاز است، وضع كند و هیچ گاه روش هاى مورد استفاده مدعى در راه رسیدن به حق نمى تواند ظلم به دیگران تلقّى شود، مگر این كه متصرف در حقوق دیگران باشد. بنابراین، در شهادتِ باب حدود، هیچ تصرفى در حقوق زنان انجام نگرفته است تا بگوییم زنان در این حكم مورد ظلم واقع شده اند.
نكته دوم. از جمله مسائلى كه جزء مسلّمات محسوب شده، شیعه و سنى بر آن اتفاق نظر دارند، مسأله «بناى حدود بر تخفیف» است. قاعده درء[21] نیز ـ كه حدود را به محض ایجاد شبهه غیر قابل اجرا مى داند ـ بر این اساس است: «ادراؤا الحدود بالشبهات»;[22] خصوصاً در حدودى كه مربوط به آبرو و شخصیت افراد است; چراكه ممكن است در حدودِ عرضى، آبرو و عرض مردم و عرض كسانى كه وابسته به متهم هستند، مخدوش شود. بنابراین، اسلام همه جهات را مراعات كرده; مخصوصاً در باب اَعراض به طریق اثبات آن عنایت داشته است; به طورى كه شارع در باب اثبات زنا حكم كرده است چنان كه یك نفر از چهار نفر شاهد عادل دیرتر از سه نفر دیگر به محكمه برسد، و سه نفر شهادت بدهند و شهادت نفر چهارم عرفاً متصل به سه نفر دیگر نباشد، باید آن سه نفر را تعزیر نمود.[23] این تعزیر از باب حفظ آبروى انسان ها و وابستگان به آنهاست.[24] جالب تر آن كه علامه در قواعد[25] و فخر المحققین در ایضاح[26]فرموده اند شهود باید قبل از جلسه اقامه شهادت نیز جمع باشند و چنان كه قبل از اقامه شهادت هر چهار نفر حضور نداشته باشند، ولى در مجلس اقامه شهادت با هم شهادت دهند، باز هم باید به علت افترا بر آنها حد جارى گردد.
و نكته دیگر این كه با توجه به شرایط بسیار سختى كه شارع مثلا براى اثبات حد زنا قرار داده است، این نتیجه به دست مى آید كه شارع تمایل نداشته كه این حدود به سرعت اجرا گردد; چراكه اجراى سریع و اثبات آسان آن خود به نوعى اشاعه فحشا در جامعه است و ممكن است وسیله اى براى تخریب و تضییع آبروى افراد به دست افراد بى تعهد گردد. حال، با توجه به این نكته، نپذیرفتن شهادت زن را در حدود مى توان از این باب توجیه نمود; چنان كه صاحب جواهر نیز فرموده است:
... و بابتناء الحدود على التخفیف و درئها بالشبهات;[27]حدّ به وسیله شهادت زنان به خاطر بناى بر تخفیف حدود و منع از اجراى آن در موارد شبهه ثابت نمى شود.
بنابراین، عدم پذیرش شهادت زن و یا نابرابرى شهادت زنان با مردان در حدود كه منجر به عدم اثبات و یا سختگیرى در حدود مى گردد، جهت تخفیف و تسهیل در مجازات است; چراكه باب حدود باب خاصى است، چه از نظر طریق اثبات و كیفیت و چه از نظر تعداد شهود كه خود رعایت مصلحتى بالاتر است و مى تواند توجیهى قابل پذیرش در خصوص این تبعیض باشد.

برچسب ها : بررسى فقهى شهادت زن در اسلام , بررسى فقهى , شهادت زن , اسلام , بررسى فقهى شهادت زن , بررسى فقهى شهادت زن در اسلام , پروژه , پژوهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق

اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در عصر عباسیان از ابتدا تا سال 656 ه‍.ق

در آغاز حکومت عباسیان به دلیل آنکه دست‌اندرکاران حکومت اسلامی، بعد از دودمان نژادپرست بنی‌امیه روی کار آمدند و ملل مختلف با زبانها و فرهنگهای متفاوت وارد حوزه اسلامی شدند،

اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در عصر عباسیان از ابتدا تا سال 656 ه‍.ق

در آغاز حکومت عباسیان به دلیل آنکه دست‌اندرکاران حکومت اسلامی، بعد از دودمان نژادپرست بنی‌امیه روی کار آمدند و ملل مختلف با زبانها و فرهنگهای متفاوت وارد حوزه اسلامی شدند، مسائل اجتماعی و از آن جمله اطعمه و اشربه تحولی عظیم پیدا کرد.

موضوع تحقیق اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در دوره عباسیان از ابتدا تا سال 656(ه.ق) است و روش کار به صورت کتابخانه‌ای و بهره‌برداری از منابع موجود و استفاده از نظرات محققین بوده و پژوهش حاضر شامل معرفی باب فقهی و آداب دینی اطعمه و اشربه (حلال و حرام)، تجارت و بازرگانی و محصولات آن دوره، ادیان گوناگون و تأثیر آنها بر روی اعراب بخصوص در باب خوردنیها و آشامیدنیها، جشن‌ها و اعیاد اسلامی، رسوم دارالخلافه در این رابطه، غذای اعراب و انواع مختلف آن، وسایل و ظروف طبخ غذا و... می‌باشد.

در عصر جاهلیت و صدر اسلام، اغلب مردم عرب از غذاهای ساده‌ای استفاده می‌کردند اما پس از اسلام، سبک غذاها تغییر پیدا کرد. یکی از دلایل این تغییر ، تماس آنان با ملل دیگر بخصوص ایرانیان بود. مهمترین تأثیرگذاری از جانب ایرانیان بود که برخی خلفا حتی در رعایت آداب شاهانه از پادشاهان قدیم ایران مانند اردشیر و بهرام‌گور متابعت می‌کردند.

در باب شراب نیز یهودیان و بخصوص مسیحیان، اثرگذار بودند. مسیحیان در جشنهای خود از شراب استفاده می‌کردند و حتی در برخی دیرها آن را تهیه و به فروش می‌رساندند و مشترک بودن محل زندگی آنان با مسلمانان باعث استفاده از شراب در بین برخی مسلمانان شد.

نتیجه اینکه در پژوهش حاضر، انواع اطعمه و اشربه معمول و مرسوم در دوران عباسیان مورد بررسی و تحقیق قرار داده شد و مباحثی از جمله اغذیه حرام و حلال و انواع اشربه و اطعمه و تأثیر ملل مختلف مخصوصاً ایرانیان بر نوع و سبک غذاهای اعراب و تأثیر ادیان گوناگون بخصوص مسیحیان بر اشربه(مشروبات الکلی)، براساس منابع و مآخذ موجود نوشته شده است.

فهرست مطالب

چکیده .................................................. و

مقدمه .................................................. ك

هدف از پژوهش ........................................... م

فصل اول: کلیات

معرفی منابع ............................................ 2

فصل دوم: آراءاسلام در باب تغذیه ......................... 10

1- فلسفه غذا خوردن و آراءمعصومین علیهم السلام در این رابطه ... 12

زیان های ظاهری و باطنی پُرخوری .......................... 14

فایده‌های ظاهری و باطنی کم خوری ......................... 19

2- آداب سفره و غذا خوردن وآراء معصومین علیهم السلام در این رابطه 20

الف) آداب غذا خوردن .................................... 21

ب) آداب سفره ........................................... 24

3- آداب آشامیدن ........................................ 25

- آب ................................................... 25

- شیر .................................................. 26

- عسل .................................................. 27

- سرکه ................................................. 27

آداب آشامیدنی‌ها از نظر معصومین علیهم السلام ............ 28

4- غذاها و آشامیدنی های حرام ........................... 29

از محرماتی که در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرد ............ 31

الف- خمر .............................................. 32

خمرازدیدگاه آیات و روایات .............................. 33

انواع خمر و حکم آنها ................................... 37

ب- خون ................................................. 38

ج- گوشتهای حلال و حرام .................................. 38

خوردن محرمات در وقت اضطرار ............................. 40

فصل سوم: اوضاع اجتماعی، اقتصادی و مذهبی عصر عباسیان

1- پیشینه بازرگانی و تجارت در بین اعراب قبل از اسلام و در صدر اسلام 43

2- محصولات .............................................. 46

3- بغداد و بازارهای آن در عصر عباسیان .................. 55

شکل بازارها ............................................ 66

نقش زنان در بازارها .................................... 67

4- تأثیر ادیان بر تجارت اسلام ........................... 68

5- جشن ها .............................................. 80

جشنهای دینی اسلامی ...................................... 80

جشن های محلی ........................................... 84

فصل چهارم: آداب و رسوم معیشت در عصر عباسی

1- اطعمه و اشربه خلفا و وزراء دولت عباسی ............... 93

آداب المائده،آداب سفره ................................ 108

2-شرابخانه ها ......................................... 117

شربت خانه(خزانةالشراب) ................................ 120

شرابکده ها ............................................ 123

3- مجالس شراب ......................................... 126

استعمال حشیش .......................................... 135

تریاک .................................................. 136

 فصل پنجم: تغذیه در عصر عباسی

ادویه و خوشبوکننده ها ................................. 138

اجزای خوشبوکننده ...................................... 140

ظروف و وسایل آشپزخانه ................................. 141

غذای اعراب ............................................ 154

خوراکهای گوشتی ........................................ 156

ماهی و خوراکهای آن .................................... 163

خوراکهای گیاهی ........................................ 165

خوراک تنگدستان ........................................ 170

خوراکهای مشترک توانگران و تنگدستان .................... 174

از غذاهایی که با استفاده از خرما درست می شد ........... 175

روغن وپیه ............................................. 176

نان ................................................... 177

برنج .................................................. 182

مشاغل مربوط به اغذیه .................................. 184

بهای خوراکی ........................................... 185

قیمتها در زمانهای عادی ................................ 187

بهای اجناس در آشوبهاوکمیابی ........................... 188

کارکنان آشپزخانه ...................................... 193

هزینه آشپزخانه سلطنتی ................................. 194

نوشیدنیها در این دوره ................................. 198

نوشیدنیهای حلال و حرام ................................. 199

شیر و محصولات آن ....................................... 202

آب .................................................... 204

شیرینیها و حلویات ..................................... 205

مواد شیرین‌کننده ....................................... 208

نقل ................................................... 210

ترشی‌ها و چاشنی‌ها ...................................... 211

میوه .................................................. 212

زمان‌بندی غذاها ........................................ 216

پرهیز و علوم غذایی .................................... 217

نگاهداری و حفاظت ...................................... 220

سوخت .................................................. 223

نتیجه‌گیری ............................................. 225

فهرست منابع ........................................... 227

چکیده انگلیسی ......................................... 239

برچسب ها : اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در عصر عباسیان از ابتدا تا سال 656 ه‍.ق , اطعمه , اشربه , معمول و مرسوم , مردم , عصر عباسیان , عصر عباسی , عباسیان , اسلام , پروژه , پژوهش , پایان نامه , جزوه , مقاله , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود پایان نامه , دانلود جزوه , دانلود مقاله

آثار سوء ظن از دیدگاه اسلام

این تحقیق در صدد تبین آثار سوءظن از دیدگاه اسلام است هدف آن است که با شناخت آثار سوءظن همراه با قلمرواش این رذیله اخلاقی را از خود دور و دامن جامعه را از مفاسد آن پاک کنیم؛ تا بتوان روابط اجتماعی افراد را مستحکم تر کرد چرا که با وجود این رذیله­ی اخلاقی افراد در اثر بی اعتمادی از هم فاصله می گیرند

این تحقیق در صدد تبین آثار سوءظن از دیدگاه اسلام است. هدف آن است که با شناخت آثار سوءظن همراه با قلمرواش این رذیله اخلاقی را از خود دور و دامن جامعه را از مفاسد آن پاک کنیم؛ تا بتوان روابط اجتماعی افراد را مستحکم تر کرد چرا که با وجود این رذیله­ی اخلاقی افراد در اثر بی اعتمادی از هم فاصله می گیرند.

در این تحقیق ابتدا به معنا و مفهوم سوءظن و قلمروهای مختلف آن و سپس به آثار هر یک از این قلمروها اشاره شده است.

آثار هر یک از قلمروهای سوءظن بسیار شوم است، اما آثار سوءظن به خداوند متعال از دو قلمرو دیگر سوءظن بسیار خطرناک تر است و آخر و عاقبت انسان را نابود و ویران می­کند که از جمله آن ها، کسالت در عبادت، میل به گناه، از بین برنده ایمان، ترس از جهاد در راه خدا، عذاب اخروی و ... است که هر یک از این ها نیز به طور جداگانه در متن مورد بررسی قرار گرفته است. از دیگر آثار سوءظن، سوءظن به خلق است که زندگی انسان را تهدید می­کند از جمله آثار آن ها: گسستن رشته­ی الفت، تجسس و عیب جویی، غیبت و تهمت، سوءنیت، عدم اعتماد متقابل و ... است.

آخرین نوع سوءظن که می تواند آثار پسندیده و آثار نکوهش شده داشته باشد سوءظن به خود است که به طور کلی آثاری برای آن بیان شده است. هم چنین در این تحقیق به آثار سوءظن به دیگران نسبت به خود فرد نیز اشاره شده است که به چند مورد آن اشاره می کنیم: فراموش کردن عیب خود، رنج و محنت، اضطراب درونی و ... است. آشنایی به آثار انواع سوءظن می­تواند نگاه انسان ها را به یکدیگر خوش بینانه تر کند تا رفتار دیگران را حمل به صحت نمایند. روش پژوهش در این تحقیق پایانی توصیفی و جمع آوری مطالب کتابخانه ای است.

نتیجه پژوهش حاضر این است که سوءظن یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن و روایات از آن صحبت به میان آمده و در واقع بیماری خطرناکی است که می تواند آثار مخربی در جامعه، چه کوچک و چه بزرگ، مانند شهر و کشور داشته باشد.

فهرست مطالب

مقدمه......................................................................................1

فصل اول:کلیات تحقیق..................................................................3

تبیین موضوع................................................................4

اهمیت و ضرورت تحقیق........................................................................5

اهداف تحقیق...................................................................5

سؤال های تحقیق...................................................................6

روش تحقیق.....................................................................6

کلید واژه ها.......................................................................7

پیشینه و سابقه موضوع....................................................................7

فصل دوم:مفهوم­شناسی...................................................................9

گفتار اول: معنای سوءظن................................................................10

معنای سوءظن.......................................................10

نکوهش سوءظن...........................................................12

گفتار دوم: قلمرو سوءظن...............................................................16

1- سوءظن به خداوند متعال.............................................16

2- سوءظن به خلق........................................................................20

مراتب سوء ظن به مردم......................................................23

1- سوءظن غیراختیاری...........................................23

2- سوءظن اختیاری........................................24

3- سوءظن به خود....................................................24

1- سوءظن نکوهش شده نسبت به خود..............................24

2- سوءظن ممدوح نسبت به خود.....................................27

سوءِ ظن مجاز.............................................................27

1. زمان غلبه­ی فساد........................................................27

2. بعد از صلح با دشمن......................................................28

3. زمان ملاقات با فاسق........................................................29

گفتار سوم:عوامل سوء ظن............................................30

عوامل نوع اول.................................................................................30

1. ترس و ضعف نفس.......................................................30

2. شتاب در داوری......................................................................................31

3. ضعف ایمان............................................................31

4. دنائت و پستی درون.................................................32

5. غرور و خودمحوری..........................................................32

6. القاء شیطان.....................................................33

عوامل نوع دوم........................................................................34

1. قرار گرفتن در مواضع تهمت.........................................................34

2. همنشینی با اشرار........................................................35

فصل سوم:آثـار سوءظـن.............................................................37

گفتار اول: آثار سوءظن به خداوند متعال.............................................38

1- کسالت در عبادت...........................................38

2- میل به گناه...................................................................39

3- از بین برنده ایمان......................................................42

4- ترس از جهاد در راه خدا.........................................43

5- ترس از تهیدستی...................................................44

1-5) حرص و طمع...........................................45

2-5) بخل و امساک.................................................47

3-5) دوری از تشکیل خانواده....................................48

4-5) دوری گزیدن از هجرت در راه خدا.................................50

6- حسادت.......................................51

7- ریاکاری...........................................53

8- عذاب اخروی....................................55

گفتار دوم: آثار سوءظن به خلق...........................57

1- گسستن رشته­ی الفت...........................57

2- تجسس و عیب­جویی........................................58

3- غیبت و تهمت..................................................60

4- سوءنیت.............................................................61

5- عدم اعتماد متقابل.........................................62

6- خیانت......................................................................63

7- گریز از دیگران................................................64

8- فساد در عبادت و ایمان........................................64

9- زوال امنیت...................................64

10- فجیع­ترین ظلم و بدترین گناه...........................................65

11- برانگیزنده­ی بدی­ها............................................66

12- اختلاف خانوادگی...................................66

گفتار سوم: آثار سوءظن به دیگران بر خود انسان.....................................69

1- فراموش کردن عیب خود..................................69

2- رنج و محنت......................................69

3- فساد باطن...........................................70

4- اضطراب درونی......................................................70

5- سرایت بیماری اخلاقی به دیگران.........................71

6- هلاکت.........................................................71

7- تنهایی.......................................................................72

8- موجب غیبت قلبی و عدم صفای روح...............................................73

9- قرار گرفتن در معرض غیبت دیگران................................................73

آثار سوءظن به خود........................................................................74

نتیجــه.................................................................................76

منابع.....................................................................................78

برچسب ها : آثار سوء ظن از دیدگاه اسلام , سوءظن , اسلام , پیامد

جرایم قابل استرداد

در گذشته در قرنهای قبل از نوزدهم غالباً استرداد در زمینه جرایم سیاسی صورت می گرفت و افرادی كه در صدد برانداختن سلطنت حاكم وقت بودند و به كشور دیگر فرار می كردند ، مورد تقاضای كشور متبوعش قرار می گرفت و در قراردادهایی كه بین حكومت های وقت منعقد می گشت غالبا استرداد چنین افرادی پیش بینی شده بود

جرایم قابل استرداد

جرایم قابل استرداد

در گذشته در قرنهای قبل از نوزدهم غالباً استرداد در زمینه جرایم سیاسی صورت می گرفت . و افرادی كه در صدد برانداختن سلطنت حاكم وقت بودند و به كشور دیگر فرار می كردند ، مورد تقاضای كشور متبوعش قرار می گرفت و در قراردادهایی كه بین حكومت های وقت منعقد می گشت غالبا استرداد چنین افرادی پیش بینی شده بود استاد آقای صدیق حضرت در كتاب حقوق بین الملل عمومی این امر را متذكر می شود كه « معمولاً استرداد مجرمین در گذشته متعلق به افرادی بود كه برضد شاهان ، كنكاش می كردند و در صدد محروم كردن او از تخت و تاج بودند و استرداد مقصری را برای انتقام كشیدن از دولتی كه به خاك او پناهنده شده بود درخواست می كردند و مقاوله نامه های مخصوصی در مورد استرداد مجرمین بین دول مقرر می گردید . »[1]

«از خصوصیات بارز معاهدات استرداد مجرمین در قرون وسطی این بودكه 39 امضا كنندگان قراردادهای صلح و عهد نامه های اتحاد تعهد می كردند مخالفان و مدعیان سیاسی طرفین متعاهد را مسترد دارند . »[2]

با توجه به مطالب فوق الاشعار می توان گفت دایره استرداد در گذشته های دور محصور و محدود به جرایم سیاسی بود و فقط مجرمین سیاسی مسترد می گشتند اما بتدریج با گسترش و توسعه علم و صنعت و روابط سیاسی دولتها و توسعه وسایل حمل و نقل سریع السیر كه زندگی اجتماعی بشررا متحول ساخت ،كشورها با دید وسیع تر و دقیق تر به مساله استرداد نگاه كردند و از لحاظ علمی و حقوقی به این قضیه پرداختند كه نتیجه آن توسعه و گسترش دایره استرداد و مجرمین قابل استرداد بود ،به طوری كه امروزه اصل بر استرداد پذیری كلیه جرایم می باشد و موارد استثنا و موانع استرداد غالبا در معاهدات و قوانین داخلی كشورها  كه در مورد استرداد به تصویب رسیده ذكر شد ،برای مثال می توانیم به ماده 8 قانون استرداد مجرمین ایران مصوب 1339 اشاره كنیم كه موارد موانع استرداد را ذكر كرده كه از جمله این استثنائات ،جرائم سیاسی عدم تسلیم تبعه در مورد جنگها و اختلافات داخلی مگر اینكه اعمال آنها وحشیانه و مخالف مقررات جنگ باشد بعد از پایان جنگ استرداد قابل قبول است یا جرایم نظامی یا جرم مشمول مرور زمان یا بعلت قانونی غیر قابل استرداد باشد .

حتی امروزه در اصول جدید استرداد غالبا كشورها گرایش به این سمت دارند كه دایره جرایم  غیر قابل استرداد را محدودتر نمایند و دایره مجرمین قابل استرداد را گسترش دهند كه این امر امروزه غالبا در معاهدات جدید گنجانده شده كه از جمله آن می توانیم به معاهداتی كه راجع به استرداد مجرمین بین دولت جمهوری اسلامی ایران با برخی ار كشورهای مشترك المنافع كه بعد از فروپاشی شوروی سابق بوجود آمدند مثل آذربایجان – قزاقستان – تركمنستان و روسیه امضا شده اشاره كرد كه در این معاهدات جدید حتی دراحصاء موارد استثنا استرداد جرایم نظامی را از شمار استثنائات خارج ساخته یا امروزه كشورها در صدد هستند كه تبعه و مجرمین سیاسی را در معاهدات جدید استرداد از دسته مجرمین غیر قابل استرداد خارج كنند و آنها را قابل استرداد بدانند كه البته راجع به این مسائل در فصل آتی مفصل تر به بحث و بررسی خواهیم پرداخت .

فهرست مطالب:

جرایم قابل استرداد........................................... 1

استرداد مجرمان در اسلام....................................... 10

قوانین استرداد در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی.............. 18

نمونه هایی از قرادادهای کشور ایران........................... 22

قرارداد استرداد ایران و ترکیه................................ 30

قرارداد مجرمین ایران و فرانسه................................ 31

اقدامات مقدماتی برای انعقاد قراداد استرداد مجرمین ایران و آلمان   33

راهکارهای جدید برای قرادادهای استرداد مجرمین ایران با سایر کشور ها      39

ماده 1: الزام به استرداد..................................... 39

ماده 2: اعمالی که مورد استرداد می شود........................ 40

ماده 3: جرایم سیاسی ......................................... 40

ماده 4: جرایم نظامی.......................................... 41

ماده 5: جرایم مالی........................................... 42

ماده 6: استرداد اتباع........................................ 42

ماده 7: محل ارتکاب........................................... 43

ماده 8: تعقیب عمل واحد....................................... 44

ماده 9: منع تعقیب مضاعف برای جرم واحد........................ 44

ماده 10: مرور زمان و عفو عمومی............................... 44

ماده 11: مجازات اعدام........................................ 45

ماده 12: درخواست استرداد و اسناد مربوط به آن................. 45

ماده 13: اطلاعات تکمیلی....................................... 46

ماده 14: اصل تخصیص........................................... 46

ماده 15: استرداد مجدد به یک دولت ثالث........................ 48

ماده 16: بازداشت موقت........................................ 48

ماده 17: تعدد درخواست های استرداد............................ 50

ماده 18: تحویل شخص مورد استرداد.............................. 50

ماده 19: تحویل معوق یا مشروط................................. 51

ماده 20: تحویل اشیاء......................................... 52

ماده 21: ترانزیت............................................. 53

ماده 22: تشریفات قانونی...................................... 54

ماده 23: زبان های مورد استعمال............................... 54

ماده 25: تعریف اقدامات تامینی................................ 55

ماده 26: مقررات نهایی........................................ 55

منابع و ماخذ................................................. 56

برچسب ها : جرایم قابل استرداد , استرداد , مجرمان , اسلام , مقاله , پژوهش , تحقیق , پروژه , دانلود مقاله , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه , مقاله جرایم قابل استرداد , پژوهش جرایم قابل استرداد , تحقیق جرایم قابل استرداد , پروژه جرایم قابل استرداد

ارتداد در اسلام بررسی نظرات كلاسیك و نگاهی به نظرات جدید

مسئله ارتداد از مسائل مهمی است كه از جنبه های مختلف علوم فقهی ،‌تاریخی ،‌ كلامی و تفسیری قابل بررسی و كنكاش است با توجه به اینكه احكام فقهی در جامعه امروز ما از جنبه حكومتی شكل عملی و كاربردی یافته و بازتاب آن در قوانین ،‌رویه و یا احكام صادره از دادگاهها ظهور و بروز یافته است، لذا موضوع ارتداد امروزه از جنبه حقوقی نیز مورد توجه قرار گرفته و مباح

ارتداد در اسلام بررسی نظرات كلاسیك و نگاهی به نظرات جدید

 پیشگفتار

مسئله ارتداد از مسائل مهمی است كه از جنبه های مختلف علوم فقهی ،‌تاریخی ،‌ كلامی و تفسیری قابل بررسی و كنكاش است. با توجه به اینكه احكام فقهی در جامعه امروز ما از جنبه حكومتی شكل عملی و كاربردی یافته و بازتاب آن در قوانین ،‌رویه و یا احكام صادره از دادگاهها ظهور و  بروز یافته است، لذا موضوع ارتداد امروزه از جنبه حقوقی نیز مورد توجه قرار گرفته و مباحث مختلفی را میان فقها و حقوقدانان و بعضا سیاسیون برانگیخته است .

بررسی احكام ارتداد از جنبه موازین حقوق عمومی و خصوصی داخلی و حقوق بین الملل و قوانین مرتبط با حقوق بشر و منشور اعلامیه جهانی آن موضوع جدیدی است كه حداكثر در چند دهه اخیر به آن پرداخته شده است،  حال آنكه كه مباحث ارتداد از جنبه های تاریخی سابقه ای چند هزار ساله دارد كه به یونان قدیم و محاكمه سقراط مطابق قوانین آتن و محكومیت وی به اعدام باجام شوكران در 2400 سال پیش بر میگردد .

شكایت علیه سقراط در سال 399 پیش از میلاد با این مضمون به دادگاه تسلیم شد كه «سقراط بر خلاف موازین قانونی رفتار می‌كند، زیرا او به خدایان تایید شده از طرف دولت اعتقاد ندارد و خدای جدیدی به نام دایمونیا را تبلیغ می‌كنند. علاوه بر آن او مرتكب عمل خلاف قانون می‌شود، زیرا جوانان را فاسد می‌نماید».

از جنبه فقه اسلامی نیز سابقه ارتداد به زمان ظهور اسلام و حكومت اسلامی تشكیل شده توسط پیامبر اكرم (ص) می رسد . اما تفاوت اساسی ارتداد در صدر اسلام با یونان قدیم این بود كه درصدر اسلام ارتداد به صورت تغییر عقیده واقعی و درونی مبتنی بر ارتداد فكری مطرح نبود بلكه معمولا با انگیزه های سیاسی ، اقتصادی یا قومی همراه بود. مثلاً برخی مرتدین به خاطر اینكه زكات نپردازند از اسلام بر می‌گشتند. و برخی دیگر كه مرتكب جنایت شده بودند جهت فرار از قصاص مرتد می‌شدند.

اینگونه بود كه موضوع ارتداد از همان سالهای اول ظهور اسلام پدیدار گردیده و از دیرباز درعلوم فقهی ، تفسیری و كلامی مورد بررسی قرار گرفت.

 بنابراین مشخص می شود كه بررسی مباحث ارتداد از جنبه حقوق داخلی و بین الملل در مقایسه با سوابق مباحث كلامی و تفسیری و فقهی، مباحثی جدید و نو پا هستند كه روزهای آغازین خود را میگذرانند. از این رو اختلاف آرا و ارائه نظریات گوناگون و نرسیدن به نتایج مشخص و پذیرفته شده میان فقها و حقوقدانان در جامعه امروز ایران نتیجه طبیعی این بحث نوپا است .

نتیجه دیگر اینگونه مباحث نوپا ،‌عدم پختگی و جامع الاطرف بودن آن است . چنانچه در جریان آزاد اطلاعات، فقها و حقوقدانان بدون هیچگونه محدودیت و یا خود سانسوری بتوانند نظرات خود را ارائه نمایند می توان در ظرف زمانی معقول انتظار داشت كه از تشتت آرا كاسته شده و حتی الامكان مقدمات رسیدن به چارچوبهای مشترک فراهم شود . مقاله حاضر نیز فقط به بیان پاره ای از دیدگاه های موجود پرداخته و نمی تواند جامع الاطراف تلقی گردد. در عین حال در حد بضاعت سعی شده است تا نظرات مختلف بررسی و جمع بندی نهایی ارائه شود. از آنجا كه مباحث مربوط به ارتداد و احكام آن اصولا موضوعی فقهی است، لذا بررسی آرای فقها و نظرات فقهی مشهور و غیر مشهور مورد توجه قرار گرفته است. مسئله مهم توجه به نظرات جدید است كه لازم است مورد دقت و اعمال نظر قرار گیرند .

فهرست مطالب:

پیشگفتار............................................................................................ 1

بخش اول

بررسی نظرات كلاسیك .................................................................. 4

واژه ارتداد....................................................................................... 4

الف: معنای لغوی................................................................................ 4

ب: ارتداد در اصطلاح......................................................................... 5

مصادیق مرتد..................................................................................... 9

انواع ارتداد...................................................................................... 11

انواع ارتداد در فقه اهل سنت.............................................................. 11

انواع ارتداد در فقه امامیه................................................................... 12

مرتد ملی و فطری............................................................................... 12

تعاریف سه گانه مرتد فطری............................................................... 13

مرتد فطری و ملی مطابق تعریف مشهور.............................................. 14

احکام کلی ارتداد در فقه شیعه مطابق تعریف مشهور.......................... 15

احكام كلی مرتد فطری (مرد) .............................................................. 15

احكام كلی مرتد ملی........................................................................... 15

احكام كلی زن مرتده ......................................................................... 15

احكام كلی ارتداد دسته جمعی............................................................. 16

محقون الدم و مهدور الدم.................................................................. 16

محقون الدم ...................................................................................... 16

مهدور الدم........................................................................................ 16

مصادیق مهدور الدم........................................................................... 17

مجازاتها............................................................................................ 18

1- قتل ............................................................................................. 18

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 18

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 20

مسئولیت مدنی و كیفری مسلمانان در قتل مرتد.................................... 21

2- مصادره و تقسیم اموال................................................................ 26

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 26

مرتد فطری مرد................................................................................. 26

مرتد ملی مرد و زن مرتده اعم از ملی و فطری..................................... 27

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 28

3- انتفای زوجیت.............................................................................. 30

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 30

نوع عده زوجه مرد مرتد..................................................................... 31

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 32

نتیجه................................................................................................. 33

4و5- حبس و تنبیه بدنی.................................................................. 34

الف: دیدگاه امامیه.............................................................................. 34

ب: دیدگاه اهل سنت............................................................................ 35

راههای اثبات ارتداد.......................................................................... 36

1- علم قاضی..................................................................................... 36

2- بینه.............................................................................................. 37

3- اقرار............................................................................................ 38

ارتداد در قرآن.................................................................................. 39

شرایط ارتداد در قرآن....................................................................... 39

آثار ارتداد در قرآن........................................................................... 41

نتیجه................................................................................................. 44

حکم فقهی ارتداد در قرآن بنا به استنباط مشهور فقها......................... 46

توبه مرتد......................................................................................... 50

استتابه ............................................................................................ 57

الف: دیدگاه اهل سنت......................................................................... 57

دیدگاه امامیه..................................................................................... 58

مدت استتابه....................................................................................... 59

ادله استتابه ...................................................................................... 60

مجازات ارتداد حد است یا تعزیر........................................................ 61

حد از دیدگاه فقها............................................................................... 61

مصادیق حدود................................................................................... 62

تعزیر از دیدگاه فقها........................................................................... 63

تفاوت حد و تعزیر.............................................................................. 64

نتیجه................................................................................................. 66

ارتداد از دیدگاه حقوق ایران.............................................................. 70

اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها.................................................... 70

قاعده منع عقاب بلابیان....................................................................... 71

استدلال مخالفین جاری شدن اصل و قاعده........................................... 72

پاسخ به مخالفین و نتیجه گیری........................................................... 73

بخش دوم

بررسی نظرات جدید و غیر مشهور فقها.............................................. 76

1- آیت الله موسوی اردبیلی............................................................... 77

بررسی آیات ارتداد............................................................................ 80

نتیجه گیری........................................................................................ 85

جمع بندی.......................................................................................... 87

بررسی روایات................................................................................... 88

ولد علی الاسلام به چه معنا است......................................................... 89

جمع بندی و نتیجه گیری....................................................................103

توضیحی دیگر در معنای

ولد علی الاسلام با عنایت به تناسبات علم و موضوع .......................106

موجبات ارتداد....................................................................................107

تعریف ضروری دین...........................................................................114

بررسی اجماع......................................................................................116

2-بررسی نظرات حجه الاسلام احمد قابل........................................120

تعریف واژگان....................................................................................121

دلیل عقلی...........................................................................................126

دلیل نقلی............................................................................................128

نتیجه دلیل نقلی..................................................................................134

ادله  نقلیه مورد استناد فقها..............................................................136

آیات مرتبط با بحث ارتداد................................................................137

انحصار جواز قتل در دو مورد...................................................147

برچسب ها : ارتداد در اسلام بررسی نظرات كلاسیك و نگاهی به نظرات جدید , ارتداد در اسلام , نظرات كلاسیك , نظرات جدید , ارتداد , اسلام , مرتد , قتل , پژوهش , مقاله , تحقیق , پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود تحقیق , دانلود پروژه